Hemoroidy

Co to są hemoroidy?

Guzki krwawnicze to fizjologiczna struktura odbytu. Są to trzy poduszkowate jamiste naczynia żylne wypełnione umiarkowanie krwią. Wyróżnia się guzki wewnętrzne wywodzące się z górnego splotu żył odbytniczych i guzki zewnętrzne z dolnego splotu odbytniczego. Granicą między nimi jest tzw. linia grzebieniasta, czyli brzeg odbytu. Ich funkcją jest uszczelnianie odbytu, co ułatwia pełną kontrolę oddawania gazów i stolca.

Kiedy dochodzi do ich nadmiernego wypełnienia, czyli przekrwienia, prawidłowe guzki krwawnicze powiększają się. Wtedy określa się je mianem hemoroidów. Zależnie od tego, który splot żylny jest przekrwiony wyróżnia się hemoroidy wewnętrzne, niewidoczne w początkowej fazie choroby i hemoroidy zewnętrzne, widoczne na skórze w pobliżu odbytu.

Inne choroby okolicy odbytu, o podobnym przebiegu i mylone z nimi to szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze, zapalenie zwieraczy odbytu.

Jakie są przyczyny powstania hemoroidów?

Powiększanie się guzków krwawniczych (choroba hemoroidalna, hemoroidy) jest wyrazem przemijającego lub stałego wzrostu ciśnienia albo zastoju w odbytniczych splotach żylnych. Dochodzi do tego zarówno w sytuacjach całkiem codziennych, banalnych, jak i w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych. Ta pierwsza, częstsza kategoria to:

• nawykowe zaparcie
• biegunka
• ciąża
• siedzący tryb życia
• biegi długodystansowe.

Hemoroidy występują także u osób z cięższymi, rzadszymi chorobami:

• marskością wątroby
• guzami miednicy małej
• wrodzonym brakiem zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Czy jest to częste zjawisko?

Ocenia się, że hemoroidy występują u do 50% populacji osób dorosłych. Bardzo rzadko rozwijają się u dzieci.

Jakie są objawy?

Dominującym objawem jest:

• krwawienie z odbytu. Jest to krwawienie świeżą krwią towarzyszące wypróżnieniu, szczególne w przypadku wytężonej defekacji w przebiegu zaparcia. Obecność skrzepów krwi, ciemnowiśniowej krwi lub smolista, czarna barwa stolca wskazują na inne, z reguły poważniejsze choroby. Jeśli krwawienie jest intensywne, widoczna jest krew w muszli klozetowej, jeśli jego natężenie jest mniejsze widoczne są tylko pasemka krwi powlekające stolec lub jedynie ślady krwi na papierze toaletowym. Krwawienie z hemoroidów jest najczęstszą przyczyną krwawienia świeżą, czerwoną krwią z odbytu. Zwykle hemoroidy nie prowadzą do niedokrwistości, ale w przypadku obfitych częstych krwawień może dojść nawet do głębokiej niedokrwistości.

Inne objawy choroby hemoroidalnej to:

• uczucie niecałkowitego wypróżnienia
• świąd i pieczenie w okolicy odbytu
• ból, podrażnienie, dyskomfort w okolicy odbytu
• wyciek śluzu
• hemoroidy wewnętrzne, powiększając się podczas parcia na stolec mogą wypadać na zewnątrz i cofać się samoistnie do kanału odbytu. Niekiedy konieczne jest ich ręczne odprowadzenie, a w postaci bardzo zaawansowanej ulegają zadzierzgnięciu i nie można ich odprowadzić do środka. Wówczas hemoroidy są stale widoczne na zewnątrz odbytu i mogą być bolesne.

W przypadku wystąpienia zakrzepu w guzku krwawniczym zewnętrznym lub pęknięcia żyły pojawia bolesna okrągła, sinawa grudka widoczna na skórze w pobliżu odbytu. Po ustąpieniu ostrego stanu ból ustępuje, guzek z zakrzepem zmniejsza się i powstaje fałd skórny.

Jak się rozpoznaje hemoroidy?

Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w pobliżu odbytu. Hemoroidy wewnętrzne wyczuwa się palcem podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Ich uwidocznienie jest możliwe podczas badania anoskopem. Jest to wykonany z przeziernego plastyku stożkowaty wziernik zakładany na rękojeść umożliwiającą wprowadzenie do odbytnicy oświetlającego jej wnętrze instrumentu nasmarowanego środkiem znieczulającym i poślizgowym. Ocena całej kilkunastocentymetrowej odbytnicy, czyli rektoskopia (zwana tez proktoskopią) jest możliwa po zastosowaniu nieco dłuższego tubusa. W każdym przypadku niedokrwistości lub znacznego krwawienia i u każdej osoby z krwawieniem z odbytu po 45. roku życia konieczne jest wykonanie kolonoskopii lub choćby sigmoidoskopii.

Kolonoskopia to badanie giętkim endoskopem wprowadzanym do kątnicy, czyli do najgłębiej położonego, początkowego odcinka jelita grubego. Światłowód endoskopu wiedzie światło do wnętrza jelita, a obraz, przewodzony elektronicznie z kamery umieszczonej na końcu aparatu, widoczny jest na monitorze. Sigmoidoskopia różni się od kolonoskopii mniejszym zasięgiem badania(zwykle do esicy włącznie), mniej kłopotliwym przygotowaniem jelita do badania i zwykle mniejszym dyskomfortem.

Jak się leczy hemoroidy?

Leczenie zależne jest od zaawansowania choroby. W początkowej fazie ważne jest leczenie objawowe polegające na zniesieniu bólu i dyskomfortu. Zaleca się ciepłe kąpiele lub nasiadówki w naparze z kory dębu kilka razy dziennie po 10 minut. W przypadku silnego bólu można przyłożyć na okolicę odbytu okład z pokruszonego lodu.

W postępowaniu zachowawczym stosuje się przez kilka, kilkanaście dni czopki oraz kremy zawierające leki ściągające, przeciwzapalne, przeciwbólowe, a niekiedy antybiotyki czy glikokortykosteroidy.

Następnie, w celu uniknięcia ponownego wystąpienia objawów, zaleca się dietę zapobiegającą zaparciu, bogatą we włókna roślinne, przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, co przeciwdziała wystąpieniu zaparcia i pozwala na oddawanie stolca o miękkiej konsystencji bez wzmożonego parcia. Pomocnicze znaczenie mogą mieć leki poprawiające integralność ściany naczyń krwionośnych, pochodne rutyny.

Bardziej zaawansowane postaci hemoroidów, uporczywy, nawrotowy przebieg choroby hemoroidalnej mogą wymagać leczenia zabiegowego. Są to: zakładanie gumowych opasek na hemoroidy, skleroterapia polegająca na wstrzykiwaniu środków chemicznych zamykających dopływ krwi do hemoroidów, koagulacja energią cieplną: laserowa, elektrokoagulacja lub koagulacja zimnem, czyli krioterapia. W skrajnych przypadkach wykonuje się wycięcie hemoroidów, czyli hemoroidektomię. Zabieg ten jest bolesny i wiąże się z większym ryzykiem powikłań.

Jak zapobiegać powstaniu hemoroidów?

Najlepszym sposobem uniknięcia hemoroidów jest dbałość o regularne wypróżnienia stolcem o miękkiej, plastycznej konsystencji, niepowstrzymywanie oddawania stolca, o ile zajdzie potrzeba defekacji. Ważne jest kształtowanie nawyków dotyczących regularności wypróżnień. Do dbałości o higienę okolicy odbytu należy umycie okolicy odbytu ciepłą wodą, bez mydła, ewentualnie z użyciem środków do higieny intymnej. Ważna jest odpowiednia dieta bogata we włókna roślinne (zob. Błonnik), unikanie potraw sprzyjających zaparciom: czekolady, mocnej herbaty. Zaleca się umiarkowany wysiłek fizyczny, unikanie sytuacji prowadzących do wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej, np. dźwigania. Osobom mającym siedzący tryb życia zaleca się przerywanie siedzenia kilkuminutowymi ćwiczeniami, spacerem.

Hemoroidy: najczęściej zadawane pytania

Czy u osoby, u której stwierdzono krwawienie z odbytu i rozpoznano hemoroidy należy wykonać kolonoskopię?

Co prawda hemoroidy są najczęstszą przyczyną krwawienia świeżą krwią z odbytu, to jednak nie można z góry wykluczyć współistnienia innej, poważniejszej przyczyny krwawienia. W takiej sytuacji kolonoskopię należy bezwzględnie wykonać u osób po 45. roku życia i u każdej osoby z niedokrwistością z niedoboru żelaza.

Czy dieta ma wpływ na krwawienie z hemoroidów?

Tak. Na dwa sposoby. Po pierwsze, jeśli dieta nie zapewnia właściwego rytmu wypróżnień i powoduje zaparcie, to modyfikacja sposobu odżywiania sprzyjająca prawidłowym wypróżnieniom będzie zmniejszała ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po drugie, są potrawy, który sprzyjają krwawieniu poprzez przekrwienie narządów miednicy małej. Zalicza się do nich ostre przyprawy i alkohol. Często pacjenci zauważają, że po spożyciu mocno przyprawionego pokarmu i alkoholu występuje krwawienie z odbytu, nierzadko obfitsze niż zwykle.

Czy hemoroidy, które wystąpiły w ciąży będą problemem po porodzie?

Zwykle hemoroidy, które wystąpiły w związku z ciążą zanikają po porodzie lub przestają krwawić. Ważne znaczenie ma unormowanie pracy jelit, unikanie dźwigania i normalizacja masy ciała, która niekiedy zbyt wzrasta w ciąży.

Czy leki mogą mieć wpływ na krwawienie z hemoroidów?

Tak. Dotyczy to osób stosujących leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, zalecane najczęściej przez kardiologów. Powszechnie stosowanym lekiem jest kwas acetylosalicylowy (aspiryna), który jest dostępny bez recepty i bywa także stosowany z wielu innych wskazań, jak przeziębienie czy bóle kostno-stawowe. Czasami jest jednym ze składników preparatów złożonych. W tej sytuacji pacjent może nie mieć świadomości stosowania kwasu acetylosalicylowego. Leki przeciwkrzepliwe to acenokumarol czy warfaryna, które są dostępne wyłącznie na receptę, a zatem przyjmowane świadomie przez chorego. Bywa tak, że stosowanie leków przeciwpłytkowych lub przeciwkrzepliwych prowadzi do pierwszorazowego krwawienia z odbytu, które mylnie przypisuje się hemoroidom, podczas gdy faktycznie jest wyrazem obecności dużych polipów czy guza jelita grubego. Wątpliwości rozstrzyga kolonoskopia.

Czy hemoroidy są przeciwwskazaniem do biopsji prostaty?

Nie. Okolica końcowego odcinka odbytnicy, przez którą przechodzi igła biopsyjna jest położona nieco głębiej niż obszar, w którym występują hemoroidy. Rozpoznanie raka prostaty jest sprawą na tyle ważną, że uzasadnione jest minimalne ryzyko niewielkiego krwawienia związanego z biopsją.

(źródło: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/68332,hemoroidy)

____________________________________________________________________________________________________

Czy wiesz, że…

Hemorrhoid pochodzi od greckich słów: haema – krew i rhoos – przepływ. Prawdopodobnie pierwszy użył go w opisie przypadłości Hipokrates („Corpus Hippocraticum”) w 460 roku p.n.e. Intrygujące słowo znane od tysięcy lat w różnych językach (emerods, `ophalim, techorim). Oznacza anatomiczną strukturę, atawistyczną u człowieka, a istotną dla przeżycia u zwierząt, gdyż uzupełniając aparat zwieraczowy zapobiega niekontrolowanemu oddawaniu gazów (i pozostawianiu śladu zapachowego – przyp. red.).
Jest to podśluzówkowy splot tętniczo-żylny nazwany splotem odbytniczym wewnętrznym, utworzony przez końcowe gałęzie tętnicy odbytniczej górnej; splot ten ma połączenie ze splotem zewnętrznym znajdującym się pomiędzy zwieraczem wewnętrznym i zewnętrznym odbytu oraz komunikuje się ze splotem naczyń żylnych podskórnych (splotem odbytniczym dolnym) w otoczeniu szpary odbytu.

(Dr hab. med. Piotr Wałęga, Guzki krwawnicze i żylaki odbytu, Medycyna Praktyczna „Chirurgia” 2012/5)